belezenissen
Onze allerliefste schrijvende oude dame van de Franse Anne Serre is metafictie van de bovenste plank: een verhaal in een verhaal in een verhaal …, ijzersterk opgebouwd en met een verrassende ontknoping. In een bestek van amper honderd bladzijden houdt Serre zo veel ballen tegelijk in de lucht, dat je je gaandeweg afvraagt of het... Lees verder →
Een wenk van een vage schim achter een raam drie hoog volstaat om Thomas een duister pand te doen betreden in het dorp waar hij net is gearriveerd. Eenmaal de drempel over, blijkt het geen sinecure om zijn doel, de derde verdieping, te bereiken. Eerst verspert de huisbewaarder Thomas de weg; vervolgens leiden afdalende trappen... Lees verder →
Stel je een twaalf meter hoge, afgesloten, cilindervormige ruimte voor met een omtrek van vijftig meter, bevolkt door tweehonderd mensen: gemiddeld een lichaam per vierkante meter, blootgesteld bovendien aan extreme temperatuurschommelingen (in minder dan vijf seconden van 25 naar 5 graden en weer terug), permanent vibrerend licht en het immer zoekende oog van de anderen.... Lees verder →
Tussen de vormeloze muren van de fabriek vervaardigt men staand kabels, vouwt men zittend kartonnen dozen. Hartstochtelijk kijkt men naar beton, vaten, balken, rubber, draden, vodden en ijzeren platen. In de eigen handelingen ziet men de 'massieve ruggen' van anderen, makend, voorovergebogen en omgord door een schort of werkkiel. Men ziet zichzelf in een rond... Lees verder →
'De lijn waar het precieze begin ontstaat, de lijn waarachter ik ophoud mezelf te zijn en de golvende deining van de heuvels word, die lijn ligt verborgen onder het gebladerte van mijn aders en slagaders, in de takken van van mijn spieren, in het gras van mijn bloed, in dat grote groene bloed dat kolkt... Lees verder →
Kort na Georges Perecs toetreden tot de OuLiPo (Ouvroir de littérature potentielle), een groep schrijvers en wiskundigen die zichzelf allerhande vormbeperkingen of 'contraintes' oplegde, verscheen in 1969 La Disparition (vertaald als 't Manco). Drie jaar later volgde Les Revenentes (De wedergekeerden). Terwijl in de eerste roman de klinker e letterlijk verdween, duikt die in de... Lees verder →
In de zomer van 1980 schreef Marguerite Duras op vraag van het Franse dagblad Libération een reeks columns met een alternatieve kijk op de actualiteit. De gebundelde columns, zopas krachtig en invoelend vertaald door Kiki Coumans, zijn een existentiële dwaaltocht door een verre en nabije werkelijkheid en een persoonlijke reflectie op de condition humaine van... Lees verder →
Een stad tijdens het schemeruur: verlichte etalages, neonreclames, ronkend verkeer. Achter verlichte ramen: silhouetten, wier lippen geluidloos bewegen. Al op de eerste bladzijden van Het park roept de Franse schrijver Philippe Sollers een onvergetelijke sfeer van metropolitaanse eenzaamheid en vervreemding op. Met vluchtige beelden, die doen denken aan schilderijen van Edward Hopper, schetst Sollers de... Lees verder →
Kort na het verschijnen van zijn fantastische novelle Sur l'eau koos Guy de Maupassant op een voorjaarsdag eind negentiende eeuw het ruime sop. Op zijn zeiljacht Bel-Ami vertrok hij uit het Franse Antibes om, vergezeld door twee matrozen, gedurende twee weken de Azurenkust te bevaren. Uit Maupassants scheepsjournaal kwam een tweede Sur l'eau voort, dat... Lees verder →
'We vertrekken zondagochtend om vier uur, nemen onze boterhammetjes mee, stoppen om te eten, zijn tegen twaalven bij de zee, gaan op het strand zitten, spreiden onze handdoeken uit, eten broodjes, drinken koffie, gaan pootjebaden. (…) We blijven twee uur op het strand en dan gaan we weer terug. Dat is meer dan genoeg. Op... Lees verder →
Amin Maalouf (1949), schrijver en wereldburger, groeide op in de Levant, een vergeten wereld waar ooit de oude culturen van het Oosten en de jongere culturen van het Westen elkaar de hand reikten. Die open en intieme omgang is nagenoeg verdwenen. Een groot verlies, aldus Maalouf, want die contreien waren een voorbeeld van 'eendrachtige co-existentie'... Lees verder →
De ene dag loopt hij door de straten met gebogen hoofd, smerig hemd en gescheurde broek, met nauwelijks schoenen aan zijn voeten. Dan hult hij zich dusdanig in onzichtbaarheid dat passanten geneigd zijn hem een aalmoes te geven. De volgende dag ontmoeten we hem gepoederd en wel, voornaam geschoeid, met gekrulde haren en opgeheven hoofd.... Lees verder →
Op kantelpunten is een beschaving even fragiel als een leven. Niet alleen kunnen zelfs de best geordende dingen onverwacht vergaan, ook ontstaan er in het denken plots paradoxen die het vanzelfsprekende bruutweg onderuit halen. In de prikkelende essaybundel, De crisis van de geest, werpt prominent Frans intellectueel, essayist en dichter Paul Valéry (1871-1945) zijn licht... Lees verder →
In 2008 staat Antoine voor het eerst aan het graf van zijn oudoom, in Chanterelle. Armand Lachalme, tweelingbroer van Antoines grootvader Paul, was vijf toen hij stierf. Antoines zonen – eveneens een tweeling – zijn nu vijf jaar oud. In de familiegrafkelder ligt de stilte van afwezigheid begraven. Hun leven lang hebben moeder, vader en... Lees verder →
'Een man neemt zich voor de wereld in kaart te brengen. Jaren aan één stuk bevolkt hij de ruimte met beelden van provincies, koninkrijken, bergen, baaien, schepen, eilanden, vissen, kamers, instrumenten, hemellichamen, paarden en mensen. Kort voor zijn dood ontdekt hij dat door die geduldige doolhof van lijnen het beeld werd geschetst van zijn eigen... Lees verder →
Tijdens een maandelijkse ontvangst voor medewerkers en vrienden van de Nouvelle Revue Française, maakte de Franse schrijver Roger Martin du Gard in 1913 eindelijk kennis met de legendarische André Gide. Hij zag eruit als een clochard: uit een gekreukte boord stak een oude vogelnek waarop een slecht geschoren en wrattig gezicht rustte. De excentrieke schrijver... Lees verder →
Vanuit zijn appartement in het Palais-Royal slaat de schrijver Emmanuel Berl zijn overbuurvrouw gade, een bleke dame die voor haar open raam een raadselachtig ritueel uitvoert: met gelijkmatige passen, geheven hoofd en kaarsrechte rug loopt ze, in kamerjas gehuld, heen en weer in de kamer. Zijn het oefeningen, is het een gebed, is ze krankzinnig?... Lees verder →
Dankzij een onverwachte erfenis van een oom in Amerika kan 'de solitair' eindelijk een punt zetten achter zijn relatief korte beroepsleven en zijn oude bestaan, getekend door verveling, depressies en vluchtige escapades, vaarwel zeggen; het geluk lacht hem toe. Zijn verhuis naar een eenvoudig appartement, net buiten het centrum van Parijs, lijkt niet meteen soelaas... Lees verder →
De regen daalt, zoals gewoonlijk, gestaag neer in de straten van Parijs wanneer Jean Dézert naar zijn courante eethuisje loopt voor de gebruikelijke dagschotel. Hij steekt zijn paraplu op, trekt zijn broekspijpen omhoog, steekt de straat over. Nergens maakt hij zich druk om. De sensationeelste nieuwsberichten glijden van hem af als druppels van zijn regenjas.... Lees verder →
Op zijn veertigste besloot de Franse schrijver, vertaler en kunstenaar Pierre Klossowski (1905-2001) in te treden bij de benedictijnen en theologie te studeren. Een late roeping. De decadente levensstijl en het antisemitisme bij de monniken deden hem spoedig uitwijken naar een ander klooster, waar hem na enkele maanden vriendelijk verzocht werd andere oorden op te... Lees verder →
Vissers aan de oever van Canal Saint-Martin. Ladende en lossende vrachtschuiten. De kastanjelaars in bloei, verliefde stelletjes in het plantsoen. Al die bedrijvigheid aan Quai de Jemmapes in een Parijse volksbuurt vindt het echtpaar Lecouvreur prachtig. Hoewel geen van beiden het beroep van hoteleigenaar kent, laten ze zich niet afschrikken door het armoedige interieur en... Lees verder →
In 1957 reisde Georges Perec de vrouw op wie hij verliefd was achterna naar Belgrado. Later dat jaar stapte de eenentwintigjarige student naar een uitgever met het manuscript van De aanslag in Sarajevo onder de arm. Het romandebuut werd geweigerd en raakte in de vergetelheid. Door een gelukkige speling van het lot en een helpende... Lees verder →
Vier huizen rondom een fontein in de schaduw van een berg: het Provençaalse gehucht Bastides Blanches, nabij Manosque, telt dertien inwoners inclusief dorpsgek. De wind snijdt er als een scheermes. De stad is ver, de wegen zijn slecht begaanbaar. Janet, de dorpsoudste, ligt ziek te bed. Bij het washuis klinkt het gezang der vrouwen, terwijl... Lees verder →
De dikke rosse is niet meer. Eva Caradec vraagt zich af op welk moment een potentiële moordenaar in een feitelijke moordenaar verandert en waarom ze zelf dit plan ten uitvoer hielp brengen. Nochtans behoort zij niet tot het soort mensen dat zich aan dieren vergrijpt. Een huis dat van ons is is de tweede naar het... Lees verder →
In 1897 verzonk Paul Valéry in een lange periode van absolute stilte. Aanleiding was de existentiële crisis die hem vijf jaar eerder trof op een nacht in het huis van zijn oom en tante. Er woedde een hevige storm, bliksems spleten de hemel en een onuitgesproken liefde (voor een gehuwde vrouw uit Montpellier) verscheurde zijn... Lees verder →
Heldere taal veronderstelt 'een spreker die weet wat hij wil zeggen, een aanspreekbare toehoorder, een gemeenschappelijke taal en een gemeenschappelijke ervaring van de dingen waar we over spreken'. Aldus de Franse surrealist, dadaïst en patafysicus René Daumal (1908-1944) in het voorwoord van Het drinkgelag. Een trilogie van de dorst. Als aan die voorwaarden niet voldaan... Lees verder →
In de jaren dertig van de vorige eeuw leidt Jean Genet (1910-1986) een zwerversbestaan en een dievenleven. Dankzij de tussenkomst van Cocteau, Sartre en andere invloedrijke Franse schrijvers ontsnapt hij aan een levenslange gevangenisstraf en begint in 1945 het grotendeels autobiografische Dagboek van een dief te schrijven. Hij is vijfendertig jaar oud, rijk en vermoeid.... Lees verder →
Meer mensen dan hij in tijden zag, zijn vanmiddag in zijn appartement langsgekomen. Gelach, felicitaties. Mensen die hij niet kende, schudden hem de hand. Als hij het goed begrijpt, waren ze er omwille van een onderzoek dat hij vroeger zou hebben uitgevoerd in een natuurkundig laboratorium en dat nu blijkbaar een toepassing heeft gevonden die... Lees verder →
'En kri, mijne heren! En kra!' Het koor herhaalt: 'En kra!' Tijdens een dodenwake op Martinique geeft een hindoe in het creools een verhaal ten beste. Gefascineerd luistert een vreemdeling naar de voor hem onverstaanbare vertelling. Het bedwelmende ritme en de exotische setting doen hem terugdenken aan zijn ontmoeting met Khadija, toen hij ten tijde... Lees verder →
Een avond van triomf: provocerend uitgedost in een nauwsluitend rood pak bezaaid met sterren, klimt een koorddanser op het stalen koord. Hij is als een Narcissus die, wars van kritiek en oordeel, aan zichzelf verschijnt. In een wreed spel met de dood (een danse macabre) verandert de acrobaat in een stierenvechter. Zijn sprongen:... Lees verder →
Meneer Teste, een onopvallende, zwijgzame figuur van een jaar of veertig, observeert voortdurend. Hij is een verlichte geest die gevoelens noch verlangens kent; hij oordeelt niet, hoeft zelfs niet te praten om zijn omgeving nederig te stemmen. Teste kan niet anders dan imponeren want hij lijkt erin geslaagd wetten van de geest te ontdekken die... Lees verder →
Gordon Koem loopt door het puin van zijn verwoeste stad. Het landschap slaat nergens meer op. Alsof de Kolos van Goya hier op doortocht was. Geen gebouw staat nog overeind. Alles is met een laag as bedekt; daaronder grauwzwarte, kleverige pek. Er zouden ultrakrachtige wapens van de laatste generatie en napalm ingezet zijn. Bijna ziet... Lees verder →
Voor de kust van Bretagne ligt een eiland, zo klein dat de inwoners er voortdurend op elkaars lip zitten, maar gezegend met een perfect microklimaat, een hoog jodiumgehalte en spectaculaire getijden. Voor de faunachtige Gilles is dit het beloofde land. Met zijn zevenenveertig katten betrekt hij er voor de zomer een woning tussen de rotsen,... Lees verder →
Herder Tityrus leidt een rustig leventje in de veenderijen. Tityrus is een eenling en een gelukkig man. Hij aanvaardt de dingen zoals ze zijn en neemt er genoegen mee naar de moerassen te staren. Op zijn ochtendlijke tochtjes bestudeert hij de flora, 's avonds reflecteert hij en schrijft in zijn dagboek. Aan reizen heeft hij... Lees verder →
Cinéast Jean-Luc Godard omschreef waarheid als 'iets tussen verschijnen en verdwijnen in'. Vanop een afstand lijkt de figuur die zich aan het begin van de film Wanda (1970) en de roman Aanvulling op het leven van Barbara Loden (2019) uit het donker losmaakt, een vrouw. Maar die waarheid valt niet goed te zien. Nu en... Lees verder →
Ruim tien jaar na de val van het IJzeren Gordijn houdt een dichter een toespraak ter inhuldiging van een straat in Berlijn, vernoemd naar de romantische schilder Caspar David Friedrich (1774-1840). Bij de toehoorders wil hij gedachten en gevoelens opwekken die een nieuwe omwenteling op gang kunnen brengen. Hij waarschuwt dat zijn toespraak lang zou... Lees verder →
Het is zomer. Auto's razen voorbij in de duizend jaar oude moderne stad die uit haar voegen barst. Op verzakte trottoirs van drukke wegen, geflankeerd door 'onvoltooide ruïnes' – gebouwen, gedoemd om in te storten – zitten mannen onderuitgezakt op caféterrassen en beweegt zich traag een mensenmenigte voort. Liefdesklachten van een mythische zangeres klinken uit... Lees verder →
'En of, wat een hitte!' De veertienjarige Steeny ontwaakt uit zijn middagdutje. Rond het Noord-Franse dorp Fenouille liggen de weilanden waar de beesten zijn, 'de lange Vlaamse koeien met hun droeve ogen'. Het zindert tussen de houten lamellen van het huis in de laan met de hoge linden. Steeny leeft in een gouden kooi van... Lees verder →
Onthutst, sprakeloos staan twee mensen tegenover elkaar. Aan de ene kant van de deuropening: Judith, die 'op een merkwaardige manier op zichzelf leek', aan de andere kant: de naamloze ik-verteller. Ze hebben elkaar lang niet gezien. Hij komt voor Judiths huisgenote Claudia. Terwijl ze zwijgend tegenover elkaar staan, komen begraven herinneringen bovendrijven. Ontzetting neemt bezit... Lees verder →
In een dienstbodekamertje van vijf vierkante meter zit met een opengeslagen boek op schoot roerloos een wakkere man. Hij leest niet meer, wacht, verlangt naar diepe slaap. In een roze plastic teiltje liggen drie paar sokken te weken. Hier is iets existentieels aan de gang: 'Je blik in de gebarsten spiegel, het druppelen van de... Lees verder →
Dat Marie Darrieussecq (1967) een schrijfster met lef is én van vele markten thuis, bewijst haar jongste roman, Ons leven in de bossen. Zonder scrupules lapt ze literaire conventies aan haar laars en experimenteert met stijl en vorm. Met deze roman heeft Darrieussecq een uitdagend, curieus en dystopisch buitenbeentje op de wereld gezet. Een openingszin... Lees verder →
Frans schrijver en Nobelprijswinnaar Patrick Modiano (1945) is een flaneur. Hij begeeft zich graag in menigten, dwaalt, lost op, neemt waar. Modiano's echtgenote, Dominique Zehrfuss, getuigt in het voorwoord van Blue Aloha hoe hij 'soms urenlang zich niet verroert en als een radar de stralingen van de tijd registreert', eindeloos naar een gebouw kan staan... Lees verder →
Eind vorig jaar verscheen Sido van Colette (1873-1954) in een uitgepuurde, herziene vertaling door Kiki Coumans. Uitgeverij Vleugels brengt hiermee een grande dame van de literatuur opnieuw onder de aandacht. Sinds De eerste keer dat ik mijn hoed verloor (2017) heb ik mijn hart verpand aan de flamboyante Franse auteur, journaliste, actrice en mimekunstenares Sidonie... Lees verder →
Met een verstild of uiterst langzaam bewegend beeld, als in een film van Ingmar Bergman, opent 'Liefde' (L'amour, 1971) van de Franse auteur Marguerite Duras (1914 – 1996), zopas verschenen bij Uitgeverij Vleugels, in een vertaling van Marianne Kaas. We zien de zee, het strand, duister licht. Drie mensen vullen geluidloos een kader: twee mannen... Lees verder →
Een vrouw en een klein meisje beklimmen moeizaam een duin. Eenmaal op de top, staren ze naar de grenzeloze zwarte massa voor hen, 'uitgegoten in een vloeibare nacht'. De vrouw is 'lang en dun als de zeepijnen'. Ze wordt geteisterd door migraine. Moeder en dochter zijn op de vlucht. De moeder heeft tienduizend franc op... Lees verder →
Veracruz, Mexico. Een schrijver wacht in bar El Ideal op de Cubaanse zangeres Dariana. Ze komt niet opdagen. Er is een cycloon op komst. ‘Een striemende regen, die door de wind als een vuile dweil werd uitgewrongen, sloeg op Veracruz neer. De lange houten tapkast van El Ideal waar, behalve ikzelf die er geduld oefende,... Lees verder →
De Franse denker en socioloog Didier Eribon (°1953) keert na het overlijden van zijn vader terug naar zijn geboortestreek. In Terug naar Reims brengt hij het relaas van zijn pijnlijke confrontatie met een beladen verleden en analyseert tegelijk de maatschappelijke en politieke evolutie in Frankrijk tijdens de voorbije zeven decennia. Spoken uit het verleden dwongen... Lees verder →
Een echtpaar wint bij een loterij op de kermis vijftien kilo suiker en een zwijn dat luistert naar de naam Polydorus. De inhalige vrouw, die duidelijk de broek draagt, commandeert haar man huiswaarts met de buit. Polydorus laat zich niet onbetuigd en zet het in hun appartement op een krijsen. Het echtpaar wentelt de verdenking... Lees verder →
Hoe, waar, wanneer gebeurt het dat woorden zich aan dingen hechten? Kunnen wij die ballast van woorden ooit weer kwijtraken? Hoe maken we woorden los van dingen? Hoe worden we bijvoorbeeld een steen? En wat dan met herinneringen en dromen? 'Onze handen vol of leeg, Dezelfde overvloed. Onze ogen open of dicht, Hetzelfde licht.' In... Lees verder →
Op zeven augustus 1940 begint Francis Ponge een logboek bij te houden over zijn zoektocht naar een gedicht over het wezen van een ding, in dit geval: 'het pijnboombos'. 'Het zakboekje van het pijnboombos' is een schitterend experiment en een heus taalavontuur. Ponge brengt twee weken door in een pijnboombos: wandelend, zittend, liggend, slapend, ruikend,... Lees verder →
Een man staat op een balkon en steekt een sigaret op. Het is nacht. Aan de andere kant van de glazen schuifdeuren liggen vrouw en kind te slapen. De man denkt aan de kindertijd die hij niet heeft gehad. Hij is eenendertig en zijn moeder stierf twintig jaar geleden, op de dag af. Zo begint... Lees verder →
Na 'Poging tot uitputtende beschrijving van een plek in Parijs' kwam ik tot de conclusie dat Georges Perec zich op eenzame hoogte bevindt aan de top van de literaire Olympus. Evident is het niet om tot die conclusie te komen want wat Perec schrijft is rudimentair en transparant, de zoektocht is bij hem het doel.... Lees verder →
Geen dag zonder boek 