Zit 'soul' in het hart of in het hoofd? Wat bepaalt de waarde van de ziel? In zijn jongste essaybundel, De straatwaarde van de ziel, suggereert Roel Bentz van den Berg dat, benevens de tijd, het lot en woorden, vooral verhalen, stemmen en ritmes een bepalende rol spelen. De vijfendertig semi-persoonlijke stukken in de bundel... Lees verder →
‘Iedereen hier belazert je’
'Toen ik overhaast besloot om in Marokko te gaan wonen, had ik niet kunnen bedenken dat het zo kon regenen in dat land, waar ik meerdere keren doorheen was gereisd en dat me altijd woestijnachtig had geleken. Toch regende het die winter in Mimoun weken achtereen. De wind geselde de bomen, en de zwiepende takken... Lees verder →
3 x Handke: onderweg zijn en nooit aankomen
Drie thema's: de geslaagde dag; de moeheid; de jukebox. Drie afzonderlijke essays. In elk van deze essays benadert Peter Handke zijn onderwerp omcirkelend, door vragen te stellen en verhalen te vertellen. In wat lijkt op een dialoog met de lezer verkent hij in de jij-vorm diverse mogelijkheden om de begrippen te omspelen en te karakteriseren.... Lees verder →
Eenwording met de fabriek
Tussen de vormeloze muren van de fabriek vervaardigt men staand kabels, vouwt men zittend kartonnen dozen. Hartstochtelijk kijkt men naar beton, vaten, balken, rubber, draden, vodden en ijzeren platen. In de eigen handelingen ziet men de 'massieve ruggen' van anderen, makend, voorovergebogen en omgord door een schort of werkkiel. Men ziet zichzelf in een rond... Lees verder →
Manosque, waar magie en mythen leven
'De lijn waar het precieze begin ontstaat, de lijn waarachter ik ophoud mezelf te zijn en de golvende deining van de heuvels word, die lijn ligt verborgen onder het gebladerte van mijn aders en slagaders, in de takken van van mijn spieren, in het gras van mijn bloed, in dat grote groene bloed dat kolkt... Lees verder →
Verdwalen: een reflectie
Toen ik mij opzettelijk liet verdwalen in het Stropersbos, amper 500 ha groot maar erg makkelijk om er van de wandelweg af te dwalen en zonder omzien het overwoekerde naaldbos in te lopen, vond ik mezelf helemaal omsingeld door schouderhoge varens en tientallen omgevallen bomen terug. Verdwaald dus. Oriëntatiepunten noch technologische snufjes zoals een smartphone... Lees verder →
Wit op wit: een impressie
Om haar proefschrift over middeleeuwse naaktsculpturen te voltooien, verblijft een naamloze studente gedurende enkele maanden in een niet nader genoemde stad. Ze huurt er een kamer bij Agnes, een betoverende, geraffineerd geklede kunstenares. Nu en dan komt Agnes naar de stad. Dan werkt ze in haar atelier in hetzelfde gebouw en brengt de studente fruit... Lees verder →
Onoda’s dertigjarige oorlog
'De nacht ligt te woelen in koortsdromen, en al tijdens het ontwaken, als een koude rilling, is het landschap een tot dag veranderde, statisch knisperende droom waaraan geen einde komt, flikkerend zoals slecht bekabelde neonbuizen flikkeren. Sinds de ochtend trilt het oerwoud onder de rituele kwellingen van een elektrische extase. Regen. Het onweer is zo... Lees verder →
Eenzame reiziger
Op zijn zeventiende besloot Jack Kerouac (1922-1969), opgegroeid in het provinciale Lowell, Massachussets, schrijver te worden en op zijn achttiende, in de voetsporen van Jack London, ook avonturier. Tijdens zijn betrekkelijk korte leven oefende Kerouac een waaier aan jobs uit: van bouwvakker, pompbediende, katoenplukker en spoorwegarbeider tot brandwacht, sportverslaggever, koksmaatje en matroos. Na een lange... Lees verder →
Impressie: Ongezocht ongeluk
'Levenslust, een danspasje bij het werk, het naneuriën van een schlager': allemaal flauwekul in het bekrompen milieu waarin de Karinthisch-Sloveense moeder van Peter Handke (1942) – arbeiderskind in een keurslijf – opgroeide. 'Elke uiting van een zelfstandig vrouwelijk leven gold in dit landelijk-katholieke milieu' als voorbarig en onbeheerst. Handkes moeder beging een faux pas (zijn... Lees verder →
Impressie: Vervoersbewijzen
'Het litteken dat ze achterlaat wanneer ze uitstapt. We eten onrijpe bananen die troost moeten suggereren, gaan als verdrietige tochthonden langs de schuifdeuren liggen, kijken toe hoe de stad zich om ons heen ontvouwt. We zien trams die als slangen door de straten dwalen, we zien het diepe water dat voorbij de ramen wacht. Samen... Lees verder →
Leespret verzekerd
Kort na Georges Perecs toetreden tot de OuLiPo (Ouvroir de littérature potentielle), een groep schrijvers en wiskundigen die zichzelf allerhande vormbeperkingen of 'contraintes' oplegde, verscheen in 1969 La Disparition (vertaald als 't Manco). Drie jaar later volgde Les Revenentes (De wedergekeerden). Terwijl in de eerste roman de klinker e letterlijk verdween, duikt die in de... Lees verder →
Expeditie meesterwerk
Waant ze zich een heilige, een prinses, een martelares? Of speelt ze een spelletje, met haar onverschilligheid, onbegrip en tranen? Sinds heugenis worstelt Ronald Niemann zich door zijn huwelijk. Het lukt hem maar niet Mirjam om te kneden tot de ideale vrouw. Zij weigert mee te werken. Ze blijft gewoon zichzelf. Ooit koos Mirjam zelfs... Lees verder →
Wandelen, een andere manier van denken
Een bronzen beeld: licht gedraaide torso, geen hoofd, nauwelijks armen. Benen die een beweging voorwaarts suggereren. In het atelier van zijn schepper stapt L’Homme qui marche van Auguste Rodin van zijn sokkel en wandelt de kade van de Seine op. Liefkozen wil hij Parijs, badend in zon, kleur en muziek. Hij heeft geen levenservaring; zelfs... Lees verder →
Verhalen om in rond te dolen
In de magisch-realistische kortverhalen van Vergeten reis (1937), het debuut van de Argentijnse Silvina Ocampo, rennen meisjes blootsvoets en in fladderende jurken door de brede, zonovergoten galerijen van landhuizen. Rondom, zo ver het oog reikt: paradijsbomen, groepjes casuarina's en de vlakten nabij Buenos Aires. Per koets arriveert de nieuwe huisbewaarder. Hij laadt een enorme hutkoffer... Lees verder →
De onbeteugelde avonturen van Boekendienaar: poging tot uitputtende beschrijving van een plek in Gent
Café de la Mairie, Place Saint-Sulpice, Paris Tijd: zondag 23 september 2017, 11u30. Plaats: Sint-Baafsplein en het verzonken parkje aan de Stadshal. Weersomstandigheden: zonnig, op enkele wolkenslierten na. Vrij warm (20-22°C). Een eerste storend element is dat mensen me uit mijn concentratie halen. Meteen vraagt iemand of de stoel naast me vrij is. Ik knik.... Lees verder →
Door de ogen van de zee
In de zomer van 1980 schreef Marguerite Duras op vraag van het Franse dagblad Libération een reeks columns met een alternatieve kijk op de actualiteit. De gebundelde columns, zopas krachtig en invoelend vertaald door Kiki Coumans, zijn een existentiële dwaaltocht door een verre en nabije werkelijkheid en een persoonlijke reflectie op de condition humaine van... Lees verder →
Woordeloze essentie
In zijn huis in Dylgja ziet Asle zichzelf opnieuw staan kijken naar het schilderij met de twee strepen die elkaar kruisen, een bruine en een lila. Waar ze elkaar kruisen, lichten de zich vermengende kleuren mooi op. Voor het eerst sinds jaren vergaat Asle de zin, de noodzaak om te schilderen. Hij zit voor het... Lees verder →
Winterslaap
In 1597 overleden op Nova Zembla vijf expeditieleden die meevoeren op het schip Witte Swaen van Willem Barentsz. Doel van de door de Nederlandse cartograaf en dominee Petrus Plancius geïnitieerde onderneming, was om via het noorden een nieuwe zeeroute naar China te openen. In de roemruchte eeuw van de ontdekkingsreizen dachten veel mensen na over... Lees verder →
Componeren op de rand van de afgrond
De componist Bedřich Foltýn ('Beda', 'Fricek' of 'Folten' voor de vrienden) was een dionysische natuur, een hartstochtelijke fantast, niet beperkt door morele overwegingen. Scheppen lukte deze ongeschoolde autodidact het beste wanneer hij iets groots beleefde, zoals een passionele affaire met een getrouwde gravin of diva. Grote liefde of grote verdorvenheid? Dat maakte de componist niet... Lees verder →
Voorbij de banaliteit
Met een tiental parallelle verhaallijnen die elkaar in soms zeer korte hoofdstukken afwisselen, opent de Oostenrijker Walter Kappacher in Morgen evenveel deuren naar het kleurloze bestaan van de jonge vrijgezel Winkler, kantoorbediende bij een reclamebureau in Salzburg. De verhaallijnen zijn eigenlijk uitgesponnen momentopnamen: kleine, banale gebeurtenissen, nauwelijks door anderen opgemerkte details, die de apathische Winkler... Lees verder →
Een atypische wraak
Alvorens de man, in een driedelig pak gehesen, reistas over de schouder, een adres op een briefje in zijn borstzak, op pad gaat om een uitgestelde wraak te voltrekken, voert hij een beslissend, geluidloos gesprek met zijn eigen spiegelbeeld. Zijn lang onderdrukte rancune betreft een vertegenwoordigster van de vierde macht, die jaren geleden in een... Lees verder →
Een vorm van afscheid
Een stad tijdens het schemeruur: verlichte etalages, neonreclames, ronkend verkeer. Achter verlichte ramen: silhouetten, wier lippen geluidloos bewegen. Al op de eerste bladzijden van Het park roept de Franse schrijver Philippe Sollers een onvergetelijke sfeer van metropolitaanse eenzaamheid en vervreemding op. Met vluchtige beelden, die doen denken aan schilderijen van Edward Hopper, schetst Sollers de... Lees verder →
Een nieuw verhaal
De redactie van Geen dag zonder boek wenst u van harte een nieuw verhaal, met nu en dan een excentriek gedicht in een tijdperk vol zinnen. Moge 2022 in zekere zin een jaar 0 worden: het begin van iets nieuws, anders, beters. Moge literatuur daarvan andermaal de onuitputtelijke bron, de beproefde motor én de vurige... Lees verder →
Homo excentricus
Sinds jaar en dag zoekt Charles Foster (1962), Brits schrijver, homo excentricus, arts, taxidermist, advocaat, reiziger en filosoof, een antwoord op twee vragen: 'Wie of wat zijn we?' en 'Wat doen we hier op aarde?' Zijn onderzoek naar de natuur, de authenticiteit, de identiteit van de mens doorheen de millennia bracht hem ertoe een tijdlang... Lees verder →
Een labyrint zonder centrum
De meest verlaten highway van de Verenigde Staten, US Route 50, is 408 kilometer lang en loopt dwars door de woestijn van Nevada. Behalve het occasionele bordeel en enkele skeletachtige dorpen, is er niets dan leegte. Op één populier na, raadselachtig volgehangen met schoenen. Wat is het verhaal achter dit triviale verschijnsel? Wat betekent het?... Lees verder →
Thuisloos, binnen en buiten de muren
Sobere miniaturen met ontmaskerende taferelen uit het dagelijkse leven: Het huis van de dichter van Herman Leenders verhult de barsten in het vernis niet. In en om het huis doolt een ontheemde ik met een vertroebelde blik op de wereld. Hij worstelt met de werkelijkheid, trekt zich terug in de droom, onderhoudt met beide –... Lees verder →
Volg nooit je eigen advies
Op het eerste gezicht lijkt het eenvoudig om een landschap van drie naar twee dimensies terug te brengen door het na te tekenen. Daar bestaan technieken voor. Begin met de horizon, stip het verdwijnpunt aan, trek van daaruit lijnen in verschillende richtingen om diepte te creëren. Om iets te laten vervagen, verdwijnen of te suggereren,... Lees verder →
2021 in boeken
Uit de vijfennegentig romans, novellen, verhalen- of essaybundels en poëziebundels die ik dit jaar (tot zeven december) las, selecteerde ik vijfendertig onvergetelijke parels.
Een langzame explosie
'Wanneer de dromen begonnen zijn? Waarschijnlijk na de eerste paar weken.' 'Jullie hebben me geschapen, me taal gegeven, en nu zie ik jullie fouten en jullie tekortkomingen.' 'Ik leef, zoals getallen leven.' Op het zesduizendste ruimteschip leggen mensen en androïdes verklaringen af voor een achtkoppige onderzoekscommissie. Om de werkomstandigheden en de onderlinge verhoudingen tussen de personeelsleden in kaart... Lees verder →
Achteruitkijkspiegel der verbeelding
Toen Vladimir Nabokov (1899-1977) in de oorspronkelijke versie van zijn autobiografische Speak, Memory (1951) nogal wat lacunes en chronologische flaters vaststelde, herzag hij het hele werk. De definitieve versie kwam er in 1966 en is een 'herverengelsing van een verrussischte versie van wat in eerste instantie een Engelse hervertelling van Russische herinneringen was geweest'. Nabokov... Lees verder →
Gevangen in de natuur
Aanvankelijk nam ze aan dat de wand een nieuw wapen was, ingezet door een supermacht. Een soort gif dat mensen en dieren versteende die zich aan gene zijde van de doorzichtige muur bevonden. De wand (1963), het hoogtepunt uit het oeuvre van Marlen Haushofer, is het relaas van de (mogelijk) enige menselijke overlevende na het... Lees verder →
Misantroop op drift
Kort na het verschijnen van zijn fantastische novelle Sur l'eau koos Guy de Maupassant op een voorjaarsdag eind negentiende eeuw het ruime sop. Op zijn zeiljacht Bel-Ami vertrok hij uit het Franse Antibes om, vergezeld door twee matrozen, gedurende twee weken de Azurenkust te bevaren. Uit Maupassants scheepsjournaal kwam een tweede Sur l'eau voort, dat... Lees verder →
De essentie van existentie
Het loopt al mis bij de afspraak aan de beuk waar Mercier (lang, pezig, baardig) en Camier (klein, gedrongen, krombenig) hun tocht zouden aanvatten. Hoewel de twee zestigers elkaar van kindsbeen af kennen en dus min of meer weten wat ze aan de ander hebben, duurt het ontstellend lang eer ze tot een vergelijk kunnen komen over... Lees verder →
Wrok jegens de idylle
Dat je in het Zwitserse Appenzell aan wandelen niet ontkomt, wist ook Robert Walser. In de buurt van de kostschool waar Fleur Jaeggy (1940) haar roman De gelukzalige jaren van tucht situeerde, werd Walser op kerstdag 1956, na bijna dertig jaar in het gesticht van Herisau, levenloos aangetroffen in de sneeuw. Mocht de ik-verteller van... Lees verder →
Impressie: Brandingen
Iemand staat ergens op een strand en zegt: 'Misschien hebben we niets met de andere wereld te maken, verschijnt die hooguit even in ons gezichtsveld om meteen weer te verdwijnen.' Iemand sluit het raam tegen de kou, 'ziet zichzelf weerspiegeld in het glas, met de zee die door hem heen spoelt'. Iemand sluit zijn ogen.... Lees verder →
Ga er eens op uit
Jac. P. Thijsse, die de basis legde voor de natuurbescherming in Nederland, kan je bijna een natuurfenomeen noemen. Hij leefde tot halfweg de vorige eeuw en is – naar ik begrijp – een beroemdheid in zijn thuisland. In België is hij beduidend minder bekend. Ten onrechte, want de man heeft ontzettend veel betekend voor het... Lees verder →
Wereldvreemd wereldwijs
Met een bruine koffer in de ene, een paraplu in de andere hand, meldt de vierentwintigjarige Joseph zich aan bij technisch bureau C.Tobler. De vorige bediende werd zopas ontslagen wegens chronische dronkenschap en vermeende onbetamelijkheden jegens de vrouw des huizes. Meneer Tobler, technisch ingenieur, uitvinder en handelaar in patenten, biedt de nieuwe bediende kost en... Lees verder →
Fantasmagorie van een waanzinnige droom
In winters Praag, wanneer de duisternis valt en de stemmen in de kroegen verstommen, werpen versteende figuren op gevels in het zwakke licht van lantaarns hun schaduw op de besneeuwde kasseien. Een occasionele wandelaar wordt in de verstilde stad mogelijk gestalten gewaar, die lijken op faunen. Hij ziet dingen die anderen niet zien. Hij hoort... Lees verder →
Pandemocratie
Varkenspest, mond- en klauwzeer, hepatitis E, E. Coli, Salmonella, zikavirus, diverse ebolavarianten, nieuwe griepvarianten, SARS-CoV-2: de lijst van ziekteverwekkers die mede voortkomen uit de grootschalige agribusiness en voedselindustrie in een almaar meer ontboste wereld, groeit voortdurend aan. Denken dat die virussen niets te maken hebben met de kapitalistische productiewijze, noemt socioloog en filosoof Willem Schinkel... Lees verder →
Impressie: Gesprekken met mijn tuinman
'We vertrekken zondagochtend om vier uur, nemen onze boterhammetjes mee, stoppen om te eten, zijn tegen twaalven bij de zee, gaan op het strand zitten, spreiden onze handdoeken uit, eten broodjes, drinken koffie, gaan pootjebaden. (…) We blijven twee uur op het strand en dan gaan we weer terug. Dat is meer dan genoeg. Op... Lees verder →
Opstand der marginale zaken
In Querieuze vogels experimenteert de Duits-Britse auteur Isabel Waidner met transidentiteit. In dit uitgesproken avant-garde werk kruist ze levende wezens met levenloze dingen, patronen, allerhande abstracties, subjectieve associaties. Zelfs met taal, door genoemde entiteiten samen in een soort taalmixer te kieperen, waaruit vervolgens een lange sliert psycholichamelijk gedesoriënteerde probleemkindjes (lees: freaks) tevoorschijn komt. Waidner slecht... Lees verder →
De naam van de roos
'We lopen, / We lopen nu al sinds jaar en dag // En we begrijpen er helemaal niets van' Er zijn zoveel vragen te stellen. Er is zoveel te zeggen, te noemen, te doorgronden. Onbewust doorkruist de dichter dingen. Soms benoemt hij ze. Met de dag groeit zijn onzekerheid. 'Het woord meet de afstand': de... Lees verder →
Bewustzijn op de dool
Achter in de oude, verwilderde tuin van een landgoed in de mythische streek Región bevindt zich een perk met een graf. Meteen na het uitbreken van de revolutie gaven de bewoners, alvorens op de vlucht te slaan, de bewaker van het landgoed de opdracht het geschonden graf schoon te maken en opnieuw te vullen. Op... Lees verder →
Waarheid en angst
Zijn brits is iets harder, het eten smakelozer en hij komt minder vaak in de buitenlucht. Kalls gevangenschap verschilt niet zoveel van zijn vroegere leven als vrij man in de Wereldstaat. Anderzijds hoeft hij voor niets bang te zijn, zolang hij maar de orderegels respecteert. Net geen veertig is de chemicus Leo Kall wanneer hij... Lees verder →
Een huis met de deur op een kier
In zijn jongste bundel, Alles is hier nog, verzinnebeeldt de Antwerpse dichter Marc Tritsmans zijn verlangen naar de oorsprong van het leven en naar verbondenheid met de natuur, door tegenover de tijdloze leegte die aan het bestaan vooraf gaat, het vergankelijke, het cyclische te plaatsen. De bundel doorloopt het leven in vier reeksen: ‘Beginnen’, ‘Kleine... Lees verder →
De stilte indachtig
'Hier is in het vroege licht iets samengebald wat met tijdloosheid te maken heeft, met een gesloten wereld die zichzelf op dit ogenblik aanbiedt en je duidelijk maakt dat hij ook zonder jou bestaat, dat hij oneindig oud is, dat hij je vreemd is maar dat je welkom bent.' Na een pelgrimstocht langs drieëndertig tempels... Lees verder →
Licht op Lissabon
Hoe vang je de ziel van een stad? Welke kleur geef je haar geschiedenis? Hoe schilder je het leven op die plek? In Licht op Lissabon is elke bladzijde doordrongen van de diepe genegenheid van schrijver en vertaler Harrie Lemmens (geb. 1953) voor de stad waar hij van 1985 tot 1988 woonde, samen met fotografe en vertaalster Ana Carvalho. In... Lees verder →
De smet van Salzburg
Toen hij op een ochtend besliste niet meer naar het gehate gymnasium te gaan, maar 'in de tegengestelde richting' en 'tegen alle redelijkheid in' aan een vakopleiding te beginnen, onttrok Thomas Bernhard (1931-1989) zich op zestienjarige leeftijd radicaal aan de verwachtingen van de burgerlijke samenleving. In de autobiografische roman De kelder blikt hij terug op... Lees verder →
De vrolijke zelfmoordenaar
Oude bourgogne, muziek, poëzie, een gebraden haantje en de 'corsage op de boezem van een jeugdig, welschapen meisje' konden de Frans-Zwitserse schrijver van Nederlandse origine Henri Roorda (1870-1925) hogelijk bekoren. Roorda was een levensgenieter. Oorspronkelijk plande hij een boekje te schrijven onder de titel Het vrolijke pessimisme, maar het vooruitzicht van zijn nabije zelfmoord zette... Lees verder →
Impressie: Vogelzang in tijden van stilte
In Vogelzang in tijden van stilte verdiept de Brit Steven Lovatt zich in een microkosmos die een fascinerende weelde voor de zintuigen biedt. In een taal, bijna zo virtuoos als vogelzang, gaat hij op zoek naar de alledaagse mystiek in het leven van vogels. Nu eens uitbundig, dan weer ingetogen, wisselt Lovatt in zijn observaties... Lees verder →
Freewheelen met klei
In zijn jongste roman, Wij zijn met vijf, experimenteert de Noorse schrijver en conceptueel kunstenaar Matias Faldbakken er ongebreideld op los. Wars van regels en conventies, vermengt Faldbakken slapstick, horror, absurdisme, rauw realisme en dystopische elementen tot iets wat het midden houdt tussen sardonische camp en onversneden punk. Zo origineel en excentriek is deze dollemansrit,... Lees verder →
De onbeteugelde avonturen van Boekendienaar in zeven afleveringen
Boekendienaar in een mantel van literair stof De ideale bibliotheek is als de toren van Babel, oneindig en ondoorgrondelijk. Al dwaal je er een leven lang de klok rond, al lees je dag en nacht, nog zal je geen fractie kunnen bevatten van dat organisme, gevormd naar beeld en model van het uitdijende heelal. (naar... Lees verder →
De blik van het dier
Op het omslag zien we een hond, het hoofd met een visueel trucje van de romp gescheiden. De hond staart langs je heen naar iets in de verte. Jij staat niet in het brandpunt van zijn aandacht. Wat ziet hij? De honden op de foto's van Pentti Sammallahti fascineerden de Britse schrijver, kunstenaar en kunstcriticus... Lees verder →
Aangeraakt op afstand
Op een begraafplaats verschijnen voor zonsopgang twee mensen, een man en een vrouw, die elkaar niet kennen. Zwijgend bevinden ze zich op de rand van elkaars waarneming. Zij kijkt door een verrekijker naar vroege vogels, terwijl hij, roerloos en in zichzelf gekeerd, onder de treurwilg aan het water staat. De lezer komt nauwelijks iets over... Lees verder →
Impressie: We vertrekken voordat het licht is
In een bundel wonderlijke verhalen en portretten van onooglijke zeediertjes en andere strand- , tuin- of schroothoopvondsten, observeert de Zeeuwse schrijver, dichter en kunstenaar Wim Hofman met een scherp oog de vreemdste creaturen en objecten (en vindt er nu en dan ook enige uit). Hofman schrijft analyserend en lyrisch over zowel feit als fictie: van... Lees verder →
Impressie: Praagse kleine luyden
Om zich in alle rust voor te bereiden op zijn examens, betrekt kandidaat-advocaat Krumlovský een kamer in de Malá Strana wijk in Praag. Maar dat is buiten de aanwezigheid van de kleine luyden in het huis, de tuin, de wijk gerekend: de schoenlapper, de kastelein, de schilder, de conducteursvrouw, de huisbaas, de overbuurjongen en de... Lees verder →
Caleidoscoop van de geest
In een afgelegen buurtschap nabij de grens arriveert de Australische schrijver en heremiet Gerald Murnane (1939), met als enige doel in volkomen afzondering te mijmeren, in zijn herinneringen te graven, beelden op te roepen en over die geestesactiviteit een verslag te schrijven. Zijn blik zal hij 'hoeden', beperken tot wat zich aan de rand van... Lees verder →
Ik is een ander
In zijn oude huis in Dylgja ziet Asle zichzelf kijken naar 'Andreaskruis', het schilderij met de twee strepen, één lila en één bruin. Waar de strepen elkaar kruisen, vermengen zich de kleuren en licht het schilderij op. Sinds de dood van zijn vrouw Ales heeft Asle zich teruggetrokken in het woordloze schilderen. Net zoals in... Lees verder →
De specialist, de gek en de herbalist
Gekken & Specialisten van de Nigeriaanse schrijver en Nobelprijswinnaar (1986) Wole Soyinka is een briljante satire op de samenleving als een eeuwige machtsstrijd tussen geloofssystemen die elk voor zich de waarheid claimen. Soyinka plaatst in zijn uiterst actuele toneelstuk met scherpe, geestige dialogen drie wereldbeelden tegenover elkaar. Voor de specialist (dokter Bero) zijn ratio, rechtlijnigheid... Lees verder →
Zeventien krijsende meeuwen
Angola is verleden tijd. Was het misschien verbeelding? Hebben de negerdorpen nooit bestaan? Was het geweld een verzinsel? Een ambtenaar, een kolonel en de dochter van een plantagehouder: drie Portugezen die de koloniale oorlog van nabij meemaakten, blikken terug op hun verleden in Afrika. Door herinneringen op te halen, proberen ze het grote, gewelddadige verhaal... Lees verder →
Kwestie van samen
Amin Maalouf (1949), schrijver en wereldburger, groeide op in de Levant, een vergeten wereld waar ooit de oude culturen van het Oosten en de jongere culturen van het Westen elkaar de hand reikten. Die open en intieme omgang is nagenoeg verdwenen. Een groot verlies, aldus Maalouf, want die contreien waren een voorbeeld van 'eendrachtige co-existentie'... Lees verder →
De jongen
In de collegezaal zit iemand wiens contouren gedurende het voorjaarssemester dermate scherp zijn geworden dat de verteller zich niet meer kan concentreren op zijn studie. Het is iemand die weet dat de verteller naar hem kijkt. Iemand die weet waar ze voor of tegen is. De andere studenten filmwetenschap denken waarschijnlijk dat zij, met haar... Lees verder →
Sequentie van bevroren beelden
Aandachtig leest de kroeguitbater annex winkelier de handen van de lange, breedgeschouderde man, die zich vanaf de hoek aan het raam licht voorovergebogen naar hem toe beweegt om te betalen. De zwijgzame man, de blik zopas nog strak op de weg gericht, verfrommelt het wisselgeld. Zijn vingers zijn niet meer in staat de dingen vast... Lees verder →
Impressie: De neef van Rameau
De ene dag loopt hij door de straten met gebogen hoofd, smerig hemd en gescheurde broek, met nauwelijks schoenen aan zijn voeten. Dan hult hij zich dusdanig in onzichtbaarheid dat passanten geneigd zijn hem een aalmoes te geven. De volgende dag ontmoeten we hem gepoederd en wel, voornaam geschoeid, met gekrulde haren en opgeheven hoofd.... Lees verder →
Omzeggens Glenn Gould waardig
'Überhaupt geen kunstenaar!' Terwijl hij deze woorden telkens voor zichzelf herhaalt, schenkt een gedemotiveerde pianist resoluut zijn Steinway, die ooit een 'bolwerk tegen de stompzinnigheid van zijn familie en van de wereld' was, aan een volstrekt talentloze onderwijzersdochter in het dorp, in de wetenschap dat zij het instrument in geen tijd te gronde zal richten.... Lees verder →
Weigering van de eeuwige wederkeer
Op het omslag van Nachtlus, het poëziedebuut van de West-Vlaming Jeroen Messely, prijkt Nocturne in Black and Gold – The Falling Rocket van James Whistler, een hoogtepunt van het estheticisme in de schilderkunst. Resoluut ‘de graatmagere dageraad’ afwijzend, duikt Messely onder in de nacht. Nachtlus bevat zes delen, met Franse titels die expliciet verwijzen naar taal (‘La... Lees verder →
De essentiële Orwell
Onder het pseudoniem George Orwell schreef de Brit Eric Blair (1903-1950) een aantal romans met journalistiek onderzoek als vertrekpunt. Op dat prozawerk vormen zijn uitgebreide essays, waarvan een royale selectie gebundeld werd in het zopas verschenen Waarom ik schrijf, een uitstekende aanvulling. Deze essays belichamen de essentiële Orwell. Naar eigen zeggen afkomstig uit de 'lagere... Lees verder →
Tuin van Eden in een verdoemd jaar
Geen tuin zo vruchtbaar, zo rijk en gul als die van de poëzie. Het voorbije jaar waren de omstandigheden ideaal om die al te lang genegeerde paradijselijke hof vastberaden binnen te treden. Dat ik voor het literaire tijdschrift Awater mocht gaan schrijven, gaf me uiteraard een extra duwtje in de rug. De gaard bleek ruimer,... Lees verder →
Het lot van de geest in crisistijd
Op kantelpunten is een beschaving even fragiel als een leven. Niet alleen kunnen zelfs de best geordende dingen onverwacht vergaan, ook ontstaan er in het denken plots paradoxen die het vanzelfsprekende bruutweg onderuit halen. In de prikkelende essaybundel, De crisis van de geest, werpt prominent Frans intellectueel, essayist en dichter Paul Valéry (1871-1945) zijn licht... Lees verder →