De 21 mooiste van ’22 (romans, verhalen, essays)

Met zijn – laat ik er geen doekjes om winden – briljante stijl ontvouwt Mircea Cărtărescu een grenzeloze parallelle wereld, van een schoonheid die de lezer onherroepelijk in een duizelingwekkende spiraal meesleept. Solenöide lezen is een stap in de vierde dimensie zetten, een wereld die we ons alleen als abstractie kunnen voorstellen, maar die Cărtărescu minutieus, bijna zichtbaar en tastbaar beschrijft. Louter met woorden. Daarvoor moet je een groot woordkunstenaar zijn en over een ongewoon fantasierijke geest beschikken. U bent gewaarschuwd.
In Maurice Blanchots oeuvre is de rol van de lezer belangrijk. In Aminadab valt er bijvoorbeeld niet aan te ontkomen dat je, net als Thomas, continu koortsachtig in de weer bent met het oplossen van raadsels. Aangezien je nooit vooraf weet welke wending het verhaal zal nemen (geen enkele zin draagt een belofte van wat volgt in zich), welke kant Thomas op zal gaan, wat het huis en zijn bewoners voor hem in petto hebben, ben je net als Thomas gedoemd om als balling door het huis te dwalen, op zoek naar de derde verdieping. Je denkt mee en samen met Thomas stippel je een mogelijk pad uit.
Met intense taferelen van kwetsbaarheid zet Peter Handke in Het tweede zwaard een mistroostig maar ook engelachtig beeld neer van de zelfkant van de maatschappij. Wat hier en nu, wat werkelijkheid is, dat is bij Handke moeilijk te bepalen. In zijn werk lijkt de perceptie immuun voor de feiten. Vermomming en verbeelding dienen om ‘de schijn van schoonheid, van geluk en gerechtigheid’ te wekken.
Kafka’s verhalen zijn wisselend van kwaliteit, wat In het labyrint des te interessanter maakt, omdat het doet beseffen dat de schrijver permanent vingeroefeningen deed in alle toonaarden en tinten. Hij speelde meer met beelden dan met woorden. Zijn taal is glashelder, kernachtig en verbluffend precies, zijn beelden daarentegen zijn complex, duister en vaag. Dat resulteert in een clair-obscur waar het licht van de symboliek en het duister van de realiteit, het alomvattende en het kleinste detail in volmaakte harmonie zijn.
Rafael Chirbes, de auteur van deze unheimisch mooie en opwindende roman, stelt de eenzaamheid voor als ‘een soort collectieve zonde waarvan geen mens zich ooit schoon kan wassen’. Hij laat je – als in een film noir – in de huid kruipen van antiheld Manuel, tegen de achtergrond van een broeierige, louche stad. Een plek waar meer is dan vijandigheid: ‘een geheimzinnige vorm van liefde’.