Een jij (m.) en een ik (v.) zijn in gesprek. Ze telefoneren of sturen elkaar brieven. Tussen hen is er – fysiek en mentaal – een grote afstand: zij leeft teruggetrokken op een eiland; hij bevindt zich aan een ander eind van de wereld, waar een gure wind waait. Zij probeert tijd en afstand te overbruggen door middel van taal, maar woorden brengen weinig soelaas. Nader tot elkaar komen ze niet.
Het poëziedebuut van kunstenares, musicienne, filosofe en romanschrijfster Eva Meijer opent met een reflectie over woorden zoals sneeuw, misschien, missen: ‘witte woorden’ die zowel leegte als mogelijkheid suggereren, woorden die een gevoel van verbinding en vrijheid oproepen, die tegelijk vraag en antwoord zijn. Maar wat als de taal ingesneeuwd raakt en leegte in de plaats komt? Het witste woord is een bedachtzame bundel, waarin Meijer woorden een ondergeschikte rol toebedeelt. Ze kiest er de eenvoudigste, meest essentiële uit en vult vrijgekomen witruimte met echo’s van muziek, rafelige beelden en aforismen, wat de veelzijdigheid van de auteur weerspiegelt.
Het lyrisch ik gaat op pad, op zoek naar stilte, om een nieuw begin mogelijk te maken. In de natuur vindt ze wat achter de taal schuilt: intuïtie, gevoel, abstractie. ‘Wolken glijden voorbij als muziek’: de natuur vangt op en kaatst terug. Het monotone ritme van het stappen schept ruimte, die door niets, door wit opgevuld wordt. Het moeilijkste is overgave aan het veranderlijke en het cyclische van alles. Toch kan alleen die overgave haar bevrijden van de ballast van herinneringen. Langzaam ontwikkelt zich de gedachte van de eeuwige wederkeer, waarbij wandelen, wachten, schrijven oefeningen zijn. Een les in vertrouwen.
In een brief vraagt ze hem te blijven. Ze gelooft nog steeds in hereniging, brengt gezamenlijke zorgen, gedeelde tederheid, zelfs hun beider ademtocht in herinnering. Midden in de winter ziet ze zijn gezicht. ‘In je ogen een deur, achter die deur ook een winter.’ Terwijl wit steeds meer de plaats van woorden inneemt, krijgen de gedichten een meditatief, dromerig, mystiek karakter. Het blijven vluchtige gedachten, soms bespiegelingen van één zin, over een enkel woord. Door in beweging te blijven, vermijdt de ik-figuur de ontwikkeling tot iets complex, ontwijkt ze impasses.
In de bundel vormen kleine gebeurtenissen en vluchtige gedachten een weefsel van rafelige draden. Soms trekt Meijer een draad uit, soms knoopt ze een andere draad aan. Of ze kijkt toe en wacht. Wachten is een proces dat tijd vergt, maar dat deert niet. Het is immers ‘een vorm van tijd die het zijn aanwezig maakt’. ses. Geïnspireerd door innig contact met planten en dieren en onder invloed van de seizoenen, de elementen, de hemellichamen, experimenteert ze met allerlei verschijningsvormen: een boom, een hond, de aarde. (Meijer deed in eerder werk onderzoek naar niet-menselijke talen). Aanvankelijk ziet ze slechts verlies, verval. Hunkerend naar liefde, zoekt ze verbinding, staat stil, kijkt om zich heen. Of ze keert terug naar een eerder punt. Waar ze naar kijkt wordt een deel van haar. Paradoxale gevoelens vervloeien in haar denken. Inzichten rijpen. ‘Om te kunnen blijven moet er iets veranderen.’ Met haar stappen tekent ze cirkels. De tijd rondt zich en nieuwe betekenissen ontstaan.
Al die touwtjes om een mensenhart. Zou er ergens troost zijn?
Misschien hier: wat je denkt te moeten vasthouden houdt jou al vast.
Of hier, want de woorden weten meer dan wij. En soms hebben we
ze helemaal niet nodig.
Meijer kijkt voorbij de grenzen van het antropocentrisme. Vaak kiest ze een gezichtspunt buiten zichzelf, buiten de mens. In een wereld waar de rede niet zaligmakend is, vervlecht ze nu eens eenvoudige taal en stilte, dan weer tegenstellingen in het menselijk denken en voelen. Zo probeert ze los te komen van het talige ik. Naar mijn gevoel is Meijer daar in deze bundel niet helemaal in geslaagd, is ze nog iets te terughoudend in haar tocht buiten geijkte paden. Graag had ik haar wat meer zien experimenteren. Wellicht is het daarvoor uitkijken naar een volgende bundel.
Eerder verschenen in Awater (editie 2023-3)
Eva Meijer: Het witste woord, Cossee, 2023, 64 p. ISBN 9789464520842.
Geen dag zonder boek 
Plaats een reactie