Wie zich ooit weifelend op een kruispunt in zijn leven bevond, het gevoel kent voor een leeg doek te staan, weleens wanhopig licht in de duisternis zocht, of eenvoudigweg stilte en traagheid verlangt te midden van de hectiek van de hedendaagse samenleving, kan ik Jon Fosses Een schitterend wit aanbevelen. Omdat het mij van cruciaal belang lijkt hoe je ’s mans werk leest en ik niet te veel van de inhoud wil prijsgeven, pen ik hier graag een soort ‘zelfhulprecensie’ neer.
Lees de novelle een eerste keer zoals je elke willekeurige roman zou lezen: niet te traag, niet te snel, rustig ademend en met gematigde verwachtingen. Neem de tergend langzame ontwikkeling der gebeurtenissen in je op. Verwonder je over de korte, eenvoudige, schijnbaar heldere zinnen. Ja frons nu en dan bij de talloze herhalingen en grinnik gerust bij het veelvuldige gebruik van het woord ja. Weersta de drang om het boek na enkele bladzijden uit het raam te keilen.
Als je dit tien bladzijden kunt volhouden, lees dan door tot het einde. Laat de novelle een dag bezinken en de vraag wat je nu precies hebt gelezen, rijpen. Begin vervolgens opnieuw, maar ditmaal zeer traag, drentelend bijna, aandachtig. Doe dat in een prikkelarme omgeving, ver van elke afleiding. Ga bijvoorbeeld een donker bos in.
Laat passages zoals ‘Ik keek het bos daar voor me in. Het bos. Ja, bomen die dicht bij elkaar stonden, dennen, dennenbomen.’ op je inwerken. Neem na elke pagina even afstand. Kijk naar de bladzijde als geheel, alsof je naar dansende sneeuwvlokken kijkt. Herlees de woorden. Herkauw ze, als een koe in een wei. Geef je over aan het schimmige beeld dat zich in je hoofd vormt. Vraag je niet af waartoe dit alles moet leiden. Ga gewoon naar de volgende pagina, enzovoorts.
‘Vooruit achteruit. Steeds en steeds weer. Vooruit, achteruit. Ja, dat moest ik nog maar een keer proberen. En ik blijf recht voor me uit zitten kijken, in zekere zin alsof ik helemaal niets zie maar daar zomaar zit.’
Treed samen met de ik-verteller de duisternis, de kou, de angst, de vertwijfeling tegemoet en wacht, stil, kijk. Meer niet: gewoon wachten en kijken, naar wat er gebeurt.
(stilte)
Jon Fosse: Een schitterend wit, Oevers, Zaandam 2023, 76 p. Vertaald door Marianne Molenaar. ISBN 9789493290624.
Geen dag zonder boek 
Je recensie is zo overtuigend dat ik me bijna in staat voel mijn opgejaagdheid te verlaten en me eraan te wagen. Misschien kan ik het aan in de komende zomer.
Vincent
LikeLike