Beryl Markham (1902 – 1986) vloog in 1936 als eerste mens solo vanuit Engeland over de Atlantische Oceaan naar Canada. Op eenentwintig uur en vijfentwintig minuten legde zij non-stop een afstand af van vijfduizend achthonderd kilometer. In ‘Westwaarts met de nacht. Grensoverschrijdende memoires’ lijkt die indrukwekkende prestatie slechts een voetnoot te zijn in het leven van de Brits-Keniaanse avonturierster.
Kenia was een Britse kroonkolonie toen Beryl Markham er op vierjarige leeftijd met haar vader arriveerde. Toen stond ze nog onbevooroordeeld in het leven. De verhouding tussen blank en zwart was irrelevant tijdens haar kindertijd. Pas later werd ze zich bewust van de verschillen en leerde ze kritisch te zijn. Markham ervoer haar kolonistenbestaan op een ambivalente manier. Onafhankelijk en individualistisch als ze was, trok ze zich weinig aan van conventies. Heel wat Europeanen trokken naar Oost-Afrika om er een boerderij of koffieplantage te beginnen. Nairobi lag dorps en knus aan de voet van glooiende heuvels, keek in het noorden uit op Mount Kenia en in het zuiden op de Kilimanjaro. De dorpsbewoners in de wouden beseften slechts vagelijk dat hun stamleven in gevaar zou worden gebracht door de niet te stuiten opmars van de Blanke.
Opgroeiend op de boerderij tussen de Nandi Murani leerde Beryl hoger springen dan haar eigen lengte, jagen met speer en schild en geluidloos sluipen. Ze herinnert zich uitdrukkelijk de dieren in haar leven: de papegaai van haar vader, de leeuw die in het holst van de nacht met een brullend stierkalf in de muil over het hek sprong, honderden olifanten die in een niet te stoppen slagorde voorbijtrokken. Toen vader Markham in 1919 naar Peru vloog om er een nieuw bestaan op te bouwen, vertrok Beryl ook. Op de rug van haar gevleugelde paard Pegasus reed ze noordwaarts; ze had toen haar diploma van trainer van renpaarden al op zak.
Nabij Nairobi bereidde Markham paarden voor op internationale paardenraces. Hoe prachtig beschrijft ze de zenuwachtigheid vlak voor en tijdens de race: ‘Kijk Wrack eens! Hij vecht om te kunnen lopen, hij snakt ernaar. Zoals altijd maakt wachten hem ongeduldig. Arrogante duivel – hij wil het achter de rug hebben.’ Geïnspireerd door avonturiers in haar omgeving nam Markham vlieglessen. ‘Ik leerde wat elk dromerig kind moet weten, namelijk dat je over elke horizon heen kunt, ook al lijkt hij nog zo ver weg.’ Ze behaalde haar brevet en ging aan de slag als freelance bushpiloot. Concurrentie was er nauwelijks, ze had werk zat. Tussen de piloten onderling heerste een camaraderie zonder enige sentimentaliteit. Markham beschrijft intens de gewaarwording van het vliegen: hoe ze één wordt met haar toestel, hoe ze in volstrekte duisternis over gebieden vliegt die nog niet gekarteerd zijn. Vanuit haar vliegtuig kon ze de kuddedieren in de Serengeti rustig gadeslaan. Ze typeert de dieren: gnoes die zich als dolle derwisjen op de grond werpen of pirouettes draaien wanneer ze een vliegtuig horen; vrouwtjesolifanten die in groep rond een opgejaagde bul gaan staan om hem te beschermen en uit het zicht te houden van mogelijke jagers; de zebra die het vertikt om zich aan te passen aan de noden van de mens.
Beryl werd door jagers ingeschakeld om olifantenkuddes op te sporen. Over Denys Finch-Hatton, de kundigste onder de blanke jagers, schrijft ze lyrisch: ‘Hij had een charme die bestond uit intelligentie en kracht, uit flitsende intuïtie en voltairiaanse humor. Hij zou de dag des oordeels met een knipoog begroet hebben – en ik neem aan dat hij dat ook inderdaad heeft gedaan.’ Finch-Hatton kwam jammerlijk om het leven bij een vliegtuigcrash. Met haar andere maatje baron von Blixen (echtgenoot van Karen Blixen) ging Beryl op olifantenjacht. Nadat ze op een dag verrast werden door een woedende bul en hun avontuur ternauwernood overleefden, was Beryl toe aan verandering van lucht. Ze besloot naar Europa te vliegen. Daar zou ze zich voorbereiden op haar bijzondere vlucht westwaarts met de nacht.
Verbijsterend nuchter, vaak laconiek, vol humor, en met slechts nu en dan een vleugje romantiek, beschrijft Markham haar avontuurlijke bestaan. Over de amoureuze kant rept ze met geen woord; over haar moeder, broer en zoon evenmin. Volgens Wikipedia zouden nogal wat beroemde avonturiers, waaronder Antoine de Saint Exupéry, tot Markhams intimi behoord hebben. ‘Westwaarts met de nacht’ is de neerslag van een hallucinant avontuurlijk leven, van een buitengewoon inspirerende mens.
Geen dag zonder boek 
Geef een reactie